 Về vai trò của KH&CN đối với ngành cơ khí, theo ông Nguyễn Văn Thụ, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp cơ khí Việt Nam, hiện nay ngành cơ khí cả nước có khoảng 53.000 cơ sở sản xuất, thu hút trên 500.000 lao động chiếm 12% lao động công nghiệp, sản xuất ra một lượng hàng hóa 113.317 tỷ đồng. Không có KH&CN thì chắc chắn sản xuất cơ khí không thể tiến bộ được. Muốn có sản phẩm mới, sản phẩm có giá trị chất lượng cao thì phải đầu tư vào KH&CN, đó là con đường tất yếu của các doanh nghiệp. Giai đoạn này phải đầu tư vào KH&CN coi KH&CN là xương sống cho sự phát triển của các doanh nghiệp, từ đó tạo ra hiệu quả rất lớn cho nền cơ khí chế tạo trong tương lai. Vì vậy, đòi hỏi Nhà nước phải tác động mạnh mẽ và quyết liệt hơn nữa.
Về trình độ KH&CN của ngành cơ khí hiện nay, ông Thụ cho biết hầu hết doanh nghiệp chỉ đi nhập máy móc, thường là loại rẻ tiền của Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, cho nên trình độ KH&CN chung của ngành cơ khí còn thấp, kể cả công nghệ nhập cũng là công nghệ thuộc nhiều thế hệ khác nhau; nên đôi khi vẫn ở tình trạng chắp vá, vì chúng ta không đủ tiền để mua một công nghệ hoàn chỉnh. Một số doanh nghiệp có thể nhập một vài công nghệ mới của Tây Âu và G7, nhưng thường cũng là đơn chiếc không đồng bộ. Ngoài con đường nhập khẩu, thì các doanh nghiệp trong ngành còn tiếp cận với công nghệ mới bằng cách liên kết với các tổ hợp chế tạo công nghệ cơ khí của thế giới, bước đầu phải làm nhiệm vụ thầu phụ hoặc chi nhánh, vệ tinh và cơ khí không thể đi khác con đường đó được. Vì thông qua con đường liên kết, sẽ học được cách tổ chức quản lý công nghệ hiện đại, quan trọng là họ có công nghệ tiên tiến để mình học để nâng dần tỷ lệ nội địa hóa và năng lực chất xám, cập nhật KH&CN thì mới tiến bộ được. Đương nhiên, không thể không có những chính sách tác động của nhà nước, đó là vấn đề trợ cấp vốn; có chính sách về ưu tiên kích cầu; chính sách đầu tư KH&CN bằng việc mua thiết kế, chuyển giao công nghệ, thuê chuyên gia thì doanh nghiệp mới có thể tiếp cận được công nghệ hiện đại.
Về việc tự nghiên cứu thì sao, hầu hết các doanh nghiệp trong ngành chưa quan tâm nhiều về vấn đề thiết kế và đi vào KH&CN. Ông Thụ cho rằng sự ra đời của Nghị định 119 của Chính phủ đầu tư cho các doanh nghiệp sản xuất nghiên cứu và đổi mới công nghệ là hướng đi đúng. Đây là một thuận lợi, là kênh pháp lý mà các doanh nghiệp có ý tưởng, có sản phẩm đề xuất để Chính phủ cấp kinh phí cũng như các hỗ trợ khác, để doanh nghiệp có thể tự nghiên cứu hoặc kết hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu. Nghị định 119, cũng là một trong những hướng đi Nhà nước đặt ra, một lối thoát cho các doanh nghiệp. Vì vậy, cần phổ biến rộng rãi để doanh nghiệp thấy rằng KH&CN có con đường để doanh nghiệp dựa vào đó phát triển và các doanh nghiệp cơ khí cũng cần nắm lấy cơ hội này. Tuy nhiên, kinh phí hỗ trợ ở mức 30% còn thấp, cần tăng lên 50% để các doanh nghiệp có được nguồn hỗ trợ thích đáng, mạnh dạn đầu tư vào mua thiết kế, bí quyết, thuê chuyên gia, tạo ra những sản phẩm mới với thương hiệu của mình, thì lúc đó mới có sản phẩm Made in Việt Nam. Con đường tự nghiên cứu là hết sức quan trọng trong giai đoạn hiện nay.
Nhìn chung, các doanh nghiệp vẫn ngại nghiên cứu và đổi mới công nghệ, do nguồn vốn hạn hẹp. Phần lớn là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đầu tư vào KH&CN là đầu tư rủi ro, nên doanh nghiệp không có nguồn đầu tư tài chính, thì khó có được sản phẩm mới. Hai là, năng lực KH&CN của doanh nghiệp cũng như trình độ có hạn, họ chỉ quen với sản xuất không phải là người nghiên cứu đề xuất phương án, cho nên tùy thuộc rất nhiều vào ý chí của người lãnh đạo doanh nghiệp. Nếu người lãnh đạo có ý chí đi vào KH&CN để có sản phẩm mới xây dựng doanh nghiệp mình, thì họ cần phải tìm cách tiếp cận với các lực lượng KH &CN ở các viện, trường cùng với lực lượng quản lý sản xuất của mình tạo ra sản phẩm chất lượng cao, điều này mới chỉ có một số doanh nghiệp làm được.
Về giải pháp gì để khuyến khích doanh nghiệp tập trung vào nghiên cứu và đầu tư cho KH&CN, ông Thị cho rằng phát triển KH&CN ở các doanh nghiệp phải được coi là nhiệm vụ trọng tâm và đặt vấn đề này là số 1 trong giai đoạn hiện nay và nhất thiết phải có tác động bằng cơ chế chính sách của nhà nước. Vì đầu tư cho ngành cơ khí là đầu tư vào cơ sở vật chất cho xã hội tương lai, do nó sẽ làm nền cho sự phát triển của các ngành công nghiệp khác và cho cả nền kinh tế quốc dân. Vì vậy, Nhà nước phải có chính sách ưu đãi trong việc vay vốn đầu tư, cơ chế kích cầu… Nếu chưa có chính sách hỗ trợ, thì ngành cơ khí vẫn chỉ là nơi tiêu thụ hàng của thế giới mà thôi. Hiện nay, Chính phủ đã có Nghị định 119, nhưng cần cải tiến cho phù hợp hơn với tình hình thực tế
Theo Khoa học & Phát triển
|
